Verpleegplan, ziekte van Crohn
Standaard verpleegplan
Laat ik voorop stellen dat het maken van een standaard verpleegplan uit het principiele oogpunt vanuit de uniciteit van de zorgvrager onmogelijk is. Iedere zorgvrager is anders en zal zijn ziekte en daarbij behorende en actuele zelfzorgtekorten anders doorlopen.
Het kan vaak wel doeltreffend zijn om bepaalde protocollen die bewezen zijn doeltreffend te gebruiken. Maar dan meer in de interventie sfeer en om verpleegproblemen gericht te observeren.
Onderstaande casus is overgenomen van: http://casusshazidaziektevancrohn.wikispaces.com/geneeskundigeMethodiek
Casus
Het geneeskundig methodiek zal worden beschreven aan de hand van de ‘rode loper’. De ‘rode loper’ is een leidraad binnen de verpleegkunde voor het ziekteproces van de patiënt. Het verloopt als volgt:
1. Inleiding
2. Epidemiologie
3. Etiologie
4. Pathosfysiologie
5. Symptomatologie
6. Onderzoek/diagnostiek
7. Therapie
8. Prognose en verloop
9. Complicaties
De casus
De casus gaat over de 17-jarige Shazida. Zij volgt een MBO opleiding pedagogisch werk. Ze is al twee jaar bekend met de Ziekte van Crohn, maar de laatste tijd zijn er toch opvlammingen. Ze heeft veel buikpijn en last van diarree.
Shazida besluit om het aan te zien, maar ze valt veel af. Ook haar familie merkt dit. Ondanks tussendoortjes komt ze niet in gewicht aan. Haar moeder dringt aan op een bezoek bij de huisarts. De huisarts verwijst haar door naar de internist in het ziekenhuis . Die besluit om Shazida op te nemen en sondevoeding te geven. Ze is hier niet blij mee.
Alleen na twee weken opname, heeft Shazida nog steeds diarree. De internist besluit om een colonscopie uit te voeren. Hieruit blijkt dat een gedeelte van de dikke darm is aangetast. Om dat deel van de dikke darm rust te geven, is een tijdelijke stoma de oplossing.
Shazida schaamt zich voor de stoma vanwege de geur en de gasvorming. Ook vindt ze het vervelend dat de verpleegkundige de stoma moet schoonmaken. Ze doet dit liever zelf.
Epidemiologie
De afgelopen 25 jaar is er een stijging van de ziekte te zien. Per jaar komen er gemiddeld 1000 nieuwe patiënten erbij. Dit betreft vooral jong volwassenen in de leeftijd 15 tot 25 jaar. Over het algemeen hebben vrouwen meer last van de ziekte.Ongeveer 80% van de Crohn-patiënten slikt medicijnen. Ook komt de ziekte meer voor in de Noord-Amerika en Europa dan in andere wereddelen(wikipedia, 2010).
Etiologie
De Ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte aan het maag-darmstelsel. Door de ontstekingen kunnen de darmen vernauwd raken of in het ergste geval zelfs verstopt raken. In dit laatste geval moet er geopereerd worden. De ziekte is niet te genezen en het verloop is onvoorspelbaar. Hoe de ziekte ontstaat is onbekend en wordt onderzocht. Mogelijk speelt erfelijkheid een rol, maar dit is niet zeker(Crohn.nl, 2007).. Hoewel stress niet een primaire oorzaak is speelt het wel een rol. In stresssituaties kunnen maag- en darmklachten verergeren. Ook roken is een risicofactor voor het ontstaan van de Ziekte van Crohn. Mogelijk bevordert roken trombose in de darmen wat tot verstoppingen kan leidden Stoppen met roken verlaagt het risico al met 40%(wikipedia, 2010)
Pathologie
Bij de ziekte van Crohn zijn verschillende lagen van de darm ontstoken. Hierdoor ontstaat er een kleverige vocht. Dit vocht kan zich verspreiden door de darmen en zelfs tot in de buikwand. Bij een darmontsteking kunnen zich abcessen vormen. In die abcessen bevindt zich pus. Dit zorgt voor de vorming van fistels. Het zijn pijpvormige zweren die een onnatuurlijke verbintenis tussen twee holten, zoals de dikke en dunne darm. Ook is het beter om te stoppen met roken. Dat geldt voor veel mensen, maar in dit geval zeker aangezien het voor opvlammingen kan zorgen en de medicijnen zijn minder effectief.
Bij deze ziekte is er een fout in het afweersysteem. Bacteriën in de dikke darm roepen een abnormaal afweerreactie op. Normaal reageert het afweersysteem op indringers van buitenaf. Maar hierbij reageert het afweersysteem op de eigen lichaamscellen. Het is dus een auto-immuun ziekte(Crohn, 2007).
Fysiologie
Een stoornis in de functie van de dikke darm uit zich vooral in transportproblemen. In geval van een versneld transport van de faeces wordt gesproken van diarree. Diarree wordt gekenmerkt door frequentie en vloeibare ontlasting . Bij diarree verliest het lichaam veel vocht. Dit kan op langere termijn schadelijk zijn voor de gezondheid(Verstappen, 2009)
Symptomatologie
Behandeling
Belangrijk is dat het verloop van de Ziekte van Crohn per patiënt verschillend kan verlopen er dus geen algemeen behandelplan is.
Ondanks dat de Ziekte van Crohn ongeneeslijk is, zijn er wel medicijnen die het ziekteproces kunnen verlichten. Medicijnen als pijnstillers, vitaminen en anti diarreemiddelen helpen hierbij. Vooral medicijnen als sulfasalazine, mesalazine, balsalazide en olsalazine van nut. Bij opname zijn medicijnen als sulfasalazine en mesalazine belangrijk aangezien zij ontstekingremmend werken. Daarnaast is het medicijn methotrextraat van belang aangezien deze ook ontstekingremmend werkt. Deze medicijnen kunnen opverschillende vormen ingenomen worden zoals intraveneus, tablet of klysma. Een opvlamming is ook een ontsteking en kan leidden tot diarree. Medicijnen die hier tegen helpen zijn difenoxylaat, loperamide of psyllium. Deze medicijnen zorgen ervoor dat het spijsverteringsstelsel trager verloopt. Deze medicijnen mogen alleen ingenomen worden in geval van lichte en matige diarree en in overleg met de arts(astrazeneca,2010). .
Diagnostiek
Daarnaast kan een coloscopie uitgevoerd worden. Dit is een onderzoek die uitgevoerd wordt door een maag-darmspecialist en daarbij wordt het binnenste van de dikke darm bekeken. Een arts brengt een flexibele slang met camera de anus in. Tijdens het onderzoek, zoekt de arts naar afwijking zoals poliepen. In geval dat er een afwijking is, wordt die verwijderd(ziekenhuis.nl, 2006).
Ook kan er een ileo-cecaele sectrie uitgevoerd worden. Dit betekent dat het laatste gedeelte van de dunnen darm en het begin van de dikke darm wordt weggehaald. Tijdens een operatie kan ook een stenose (vernauwing) verwijderd worden. In sommige gevallen wordt een kunstmatige darmuitgang aangebracht, een stome. Bij alle operaties aan de darmen wordt die zoveel mogelijk gespaard(Wikipedia, 2010).
Dagelijks leven
De ziekte heeft invloed op het dagelijks leven. Er is sprake van vermoeidheid. Dit kan belemmerend zijn voor sociale contacten en werk. Veel rust zorgt voor een betere weerstand tegen de ziekte. Dit betekent niet dat er helemaal niks mogelijk is. Men kan op vakantie gaan of andere activiteiten zolang er maar gerust wordt.
Door er over te praten met anderen kunnen mensen rekening houden met de situatie. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het is om te vertellen (Crohn, 2007)
Complicaties
Ondanks medicijnen kunnen er toch complicaties optreden. Een voorbeeld hiervan is dat er een lek in de darmen komt (perforatie). Hierbij zit er een gat in de wand van de darmen en kan de inhoud weglekken in de buikholte(astrazeneca,2010). Daarnaast kan de darm ook verstopt raken (obstructie). Hierbij verloopt het transport in de darmen te traag(Verstappen, 2009) Ook kan er hevig bloedverlies optreden.
Samenvatting
De methodiek van deze casus is beschreven aan de hand van de 'rode loper'. De casus gaat over de 17-jarige Shazida. Zij heeft de Ziekte van Crohn. De Ziekte van Crohn is een auto-immuun ziekte aan de darmen. Er vindt een te snelle uitwisseling van voedingsstoffen plaats dat voor diarree zorgt. Belangrijk is is dat de ziekte geen specifiek verloop heeft, het verschilt per patiënt. Ook heeft het invloed op het dagelijks leven. Toch valt er met de ziekte te leven d.m.v. medicijnen en andere behandelingen zoals een colonscopie. De laatste jaren is er een stijging te zien en betreft vooral jong volwassenen.
Afsluiting
De ziekte van Crohn is een ziekte waarbij de virulentie per patient kan verschillen. Dit maakt het behandelen van de patient en het opstellen van een verpleegplan lastiger. Bij dit verpleegplan zal de zorg voornamelijk aangepast zijn aan de behoeften van Shazida. Er zal gekeken worden op welk moment zij welke zorg en behoeften nodig heeft. Door dit verpleegplan wordt het ziekteproces voor Shazida hopelijk hanteerbaarder.